آخرین ارسال های انجمن
| عنوان | پاسخ | بازدید | توسط |
 محله |
0 | 89 | elmfarhang |
مقاله تحول مضارع اخباری به مضارع مستمر در گویش های ایرانی شمال غربی
تحول مضارع اخباری به مضارع مستمر
در گویشهای ایرانی شمال غربی
مقاله ارائه شده در نخستین همایش بین المللی زبانها و گویشهای ایرانی (گذشته و حال)
تهران -خرداد 1391
مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهشهای ایرانی و اسلامی)
نویسندگان: دکتر جهاندوست سبزعلیپور
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
راحله ایزدی فر
چکیده:
گویشهای ایرانی نوِ شاخۀ شمال غربی یک شاخه از زبانهای ایرانی است که در نواحی مختلفی از شمال غرب ایران رواج داشته و دارد. از زبانها یا گویش های معروف این شاخه میتوان تاتی، تالشی، گیلکی، هرزنی و... را نام برد.
کلیدواژهها:
گویشهای ایرانی نو شمال غربی، تحول زبان، تاتی، تالشی، گیلکی، هرزنی، مضارع مستمر، مضارع اخباری.
هر یک از این زبانها خود دارای گونه های متنوعی هستند که به درستی توصیف نشدهاند و اغلب ویژگیهای زبانی آنها مخفی مانده است، در حالیکه تعدادی از آنها در حال نابودی است. یکی از ویژگیهای زبانی این دسته وجود مضارع مستمر است که در اغلب آنها کاربرد دارد و امروزه به تدریج جایگزین مضارع اخباری میگردد. در گویشهای مورد بررسی، همانند زبان فارسی از فعلی کمکی یا معین جهت ساخت فعل استفاده نمیشود، بلکه گاه از شکل مصدری فعل اصلی و گاه از شکل صرف شده فعل استفاده میشود. وندهای kərâ ( و گونه های kâri, kâ, kəra)، -ar- (و نیز گونۀ -ard-) و -in- (و گونه های -en-, -ina-) از وندهایی هستند که در ساخت مضارع مستمر تاتی، تالشی، گیلکی و هرزنی نقش دارند. ساخت اصلی مضارع اخباریِ اغلب این گویشها همان است که از مادۀ مضارع به اضافۀ شناسه به دست میآید، اما امروزه کمتر برای بیان مضارع یا حال به کار میرود، و گویندگان این زبانها ترجیح میدهند برای بیان آینده از آن استفاده کنند.در این مقاله از زبانهای شاخۀ شمال غربی تاتیِ خلخالی (گونه های لردی، کَجَلی و کرینی)؛ تالشی (گونه های پَرَه سری، سیاهمزگی، عَنبرانی)؛ هرزنی؛ تاتی کلاسوری؛ و گیلکی (گونۀ رشتی) انتخاب شده اند. داده های زبانی این تحقیق اغلب به شکل میدانی جمع آوری شده است.
هدف از این مقاله بررسی ساخت مضارع مستمر و شباهتها و تفاوتهای آن در زبانهای مذکور و نیز تحول این ساخت به مضارع اخباری است تا مشخص گردد چگونه ساخت مضارع اخباریِ ظاهراً کهن و اصیل امروزه دیگر برای بیان افعال زمان حال به کار نمی رود و در حال کنار رفتن به نفع مضارع مستمر؛ و خود در حال تبدیل شدن به یک ساخت آینده است.