آخرین ارسال های انجمن
| عنوان | پاسخ | بازدید | توسط |
 محله |
0 | 89 | elmfarhang |
جغرافیای زبان تاتی
جغرافیای گویش های تاتی
( منبع : مقاله گویش تاتی رودبار نوشته دکتر جهاندوست سبزعلیپور )
در یك طبقه بندی كلی گویش های تاتی را میتوان به دو دسته تقسیم كرد؛
الف: تاتی شمالی، ب: تاتی جنوبی.
الف: تاتی شمالی به لحاظ تاریخی از زبان های ایرانی جنوب غربی
(هم خانواده با زبان فارسی و فارسی میانه) است.
سخنگویان تاتی شمالی در خارج از ایران در داغستان (دربند)،
منتهیالیه شمال شرقی جمهوری آذربایجان در قفقاز، در
شبه جزیرة آپشرون، باكو، سوراخانی، بالاخانی، ماشتاغا، امیرخان،
دربند آبشوران، زندگی میكنند و به چند دسته قابل تقسیم اند:
1 تات های مسلمان،
2- تات های كلیمی كه خود را « داغ جوودی » (یهودی كوهستانی) می نامند
و اغلب در داغستان زندگی میكنند،
3 - تات های مسیحی ارمنستان و شمال شرقی آذربایجان
(دیویچی، لاخیج و شبه جزیرة آپشرون درشرق باكو (اشمیت، 1383: 489).
ب: تاتی جنوبی به لحاظ تاریخی از زبان های ایرانی شمال غربی
(هم خانواده با پهلوی اشكانی و فارسی باستان) است.
تاتی جنوبی در نواحی مختلف زیر در ایران رواج دارد:
1 مناطقی در جنوب غرب قزوین: شامل گونه های تاكستانی، شالی، خیارجی،
ابراهیمآبادی، سگزآبادی، دانسفانی، اسفرورینی و خوزنینی (یارشاطر، 1969: 18-17 )؛
2 اشتهارد كرج ( همان)؛
3 خلخال: شامل گونه های اسكِستانی، اَسبویی، دروی، كُلوری، شالی،
دیزی، كَرینی، كِهلی، لِردی، گیلوانی، طهارم دشتی در بخش شاهرود و گونه
كجلی و كَرَنقی در بخش خورش رستم؛
4 زنجان: در خویین، در شصت كیلومتری جنوب غربی استان زنجان
و طارم علیا (شامل گونه های نوكیانی، سیاورودی، هزاررودی، جمال آبادی
و باكلُوری،كله سری، شاوایی چرزه یی(همان: 17).
5 آذربایجان شرقی: شامل هرزند، دیزمار، كرینگان، كلیبر و مناطقی
دیگر (اصغری، : 1385 : 1- 25) .
6 رودبار، الموت و كوهپایه. در بخش جیرندة و بخش فاراب؛
7 شمال خراسان، جلگه شوغان و منطقه چهارده سنخواست (صفرزاده، 1382 : 23).
در برخی دیگر از مناطق ایران مردمانی زندگ ی می كنند كه زبان خود را تاتی
میدانند، اما تنها به گفتة مردم نمی توان زبان شان را تاتی دانست. بر مبنای
تحقیقات علمی و استخراج ویژگیهای زبانی، میتوان جغرافیای زبانی تاتی
را به طور دقیق ترسیم و تكمیل كرد.
گویش تاتی بسیاری از ویژگی های آوایی، واژگانی و صرف ونحوی كهن را
حفظ كرده است از جمله : تمایز جنس دستوری مونث، ساخت ارگتیو ،
مادة مجهول، گردش مصوت ها، حالت فاعلی و غیر فاعلی در اسم و... .